Kanaviçe Nedir?
Kanaviçe takı yapımı: Günümüzde takı tasarımı ve yapımı zevkli bir sanat haline dönüştü. Önceki makalelerimiz de Takının ne olduğu ve kısa tarihçesini anlatmış, Miyuki Takılar ile makale serimize başlamıştık. Bu hafta sizlere takı yapımında son zamanlarda sıkça kullanılmaya başlanan kanaviçe işinden bahsedeceğim. Tabii bunun için öncelikle kanaviçe nedir tanımamız gerekir.
Türk Dil Kurumuna göre Kanaviçe;
1. El işleri için kullanılan seyrek dokunmuş keten bezi.
2. Bu bezin üzerine yapılan işleme.
3. Çuval olarak kullanılan kendirden veya kenevirden yapılmış seyrek bez. şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımdan hareket ettiğimizde, el işleri için kullanılan seyrek dokunmuş keten bezi ve onun üzerine yapılmış olan işlemelere verilen ad diyebiliriz.
Etamin işine benzer. Aynen onun gibi renkli küçük çarpılardan desenler oluşturma şeklindedir. Etaminden farkı, kanaviçenin düz kumaş üzerine işlenmesidir. Çeşitli yerlerde ve halk arasında “Çarpı İşi” de denilir. Düz kumaş üzerine işlenebileceği gibi genellikle keten kumaş üzerine çapraz işlemeler ile yapılır. Bu işlemeler el işi olduğu için el emeği göz nuru diye tabir edilen ürünlerdir aslında.
Kanaviçenin Kısa Tarihi
Kanaviçe işlemeciliği insanlık tarihi kadar geçmişi olan ve dikiş dikmeyle başlayan çok eski bir el sanatıdır.
İlk örnekleri Orta Asya Türklerinde rastlanır. Bu işleme sanatı göçlerle batıya ve diğer ülkelere de yayılmıştır. Kadınların erkeğe güzel görünmek için başvurduğu süslenme gayretleri çeşitli kültür popülasyonlarının doğmasına sebep olmuş olup, kanaviçe de bunlardan biridir. Kadınlarımız kanaviçe ile takı yaparak kendilerini süslediği gibi panolar, tablolar, ev tekstili vb. gibi işlerle de çevrelerini güzelleştirmek suretiyle bu sanatın yüzyıllar boyu devam etmesine katkıda bulunmuşlardır.
Türk tarihi boyunca her dönemde ve yaşta genç kızlarımızın çeyiz sandıklarının büyük bir bölümü kanaviçe işler doldurmuştur. Günümüz şartlarında kızlarımızın alışkanlıkları değişerek çeyiz hazırlama adetleri unutulmaya yüz tutsa da, kanaviçe işi farklı alanlarda yerini alarak kendini göstermeye devam etmektedir.
Kanaviçe işinin son zamanlarda takılarda kullanılması, elbiselerin desenlerinde ve halen ev tekstili süslemesinde kullanılması onun vazgeçilmez ince bir sanat olarak yüzyıllar boyu devan edeceğinin göstergesidir aslında.
Kanaviçe İşleme;
Her cins kumaş ve deri üzerine elde veya makinede, iğne ve tığ gibi araçlarla, kasnak, gergef ve kağıt vasıtasıyla gerilen zemin üzerine, iplik, sim, sırma, tel kullanılarak, çeşitli tekniklerin sayılarak yada sayılmadan, düz veya kabarık bir şekilde uygulanması sonucu el emeği, göz nuru ile oluşturulan işleme sanatıdır.
Kanaviçe çalışmak için önce bir model oluşturulması, bu modelin merkezinin tespiti, ipliğin hazırlanması, iplik uçlarının saklanması, çarpı atarak ilerleme gibi tekniklerin öğrenilmesi şarttır. Bunun için ülkemizin her yerinde Halk Eğitim Merkezlerinin açtığı el işi kursları bol miktarda var. Kursların yanı sıra sosyal medya aracılığı ve internet yoluyla eli yatkın olan herkes bu sanatı kolayca öğrenebilir.
